Hipnoz, tamamen gevşemiş ve tamamen zihnine odaklanmış durumda olan danışana terapistin telkinlerde/tavsiyelerde bulunduğu terapötik bir tekniktir. Hipnozun, tartışmalı bir konu olmasına karşın çoğu uzman, ağrı, anksiyete ve duygudurum bozuklukları gibi birçok konuda etkili ve güçlü bir terapötik teknik olduğunu kabul edilmektedir.
Amerikan Psikoloji Derneği’ne (American Psychological Association) göre; Hipnoz, terapistlerin tedavi sürecinde kişiye telkinlerde bulunması ile kişinin algıları, duyuları, düşünceleri ve davranışlarında bir değişim yaşamasıdır. Bazı durumlarda hipnoz kişileri daha tetikte ve uyarılmış hale getirmek için kullanılırken çoğunlukla hipnoz kişinin gevşemesi, sakinleşmesi ve iyi olma haline geçmesi için kullanılmaktadır. Genellikle hipnoz, huzur veren, rahatlatan bir deneyimin imajinasyonunu (zihinde canlandırma) ya da düşüncesini içerir. Hatta bazı uzmanlar hipnozu, kişinin tamamen gevşemiş ve rahat hissettikleri bir duruma dikkatlerini odaklaması olarak da tanımlamaktadır. Hipnozu deneyimleyen çoğu kişi ise bunu huzurlu olma durumu olarak tanımlamaktadır. Nasıl ki, bir büyüteç güneş ışıklarını odaklayarak onları daha güçlü hale getiriyor ise, benzer bir şekilde, odaklandığımızda ve konsantre olduğumuzda zihnimizi de daha güçlü hale getirebiliriz. Çünkü hipnoz kişinin kendi potansiyelini daha fazla kullanma imkanı sağlar.
Hipnozun etkinliği ile ilgili olarak genel bir kanı olmasına karşın, araştırmalarda ve klinik yaklaşımlarda hipnozun nasıl işlediği ile ilgili farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı araştırmacılar hipnozun, belli bir hipnoz olabilme seviyesine sahip kişilerde kullanılabileceğine inanırken, bazı uzmanlar da kişinin hipnotik ortam ve telkinlere tepkisini etkileyen güçlü bilişsel ve kişilerarası etkenlerin olduğuna inanmaktadırlar. Bazı insanlar hipnozdan daha çok faydalanmalarını sağlayan hipnoz olabilme becerisi ve kapasitesine sahiptirler. Burada şunu da unutmamak gerekir: hipnoz, diğer tüm terapötik teknikler gibi, birçok problemde ve birçok danışanda oldukça etkili olmasına karşın etkinliği kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.
HİPNOZLA İLGİLİ MİTLER (YANLIŞ İNANÇLAR)
- İnsanlar genellikle hipnoz olduklarında kontrollerini kaybedecekleri, isteklerine yenik düşeceklerini, hipnoz yapan kişinin hakimiyetine gireceklerini düşünerek korkarlar. Fakat, hipnoz durumu zayıflık ya da saflıkla aynı şey değildir. Birçok kişi hipnozla ilgili fikirlerini filmlerden ya da gösterilerden edinirler. Oysaki sahne gösterilerinde hipnozu kullananlar, katılımcılarını gösteri yapmayı seven, işbirliğine açık gönüllü kişilerden seçerler. Bu gibi sahne gösterileri genel olarak insanların hipnoterapi desteği aramaları için cesaretlerini kırar.
- Hipnoz ile ilgili diğer bir mit de hipnoz sırasında kişinin tamamen bilincini kaybedeceği ve yaşadıklarını hiç hatırlamayacağı ile ilgilidir. Hipnoz olan kişilerin çok az bir kısmı çok derin seviyede bir transa geçerek yaşadıklarını hatırlamayabilirler fakat büyük bir çoğunluk hipnoz sırasındaki her şeyi hatırlar. Hipnoz sırasında yaşananları hatırlamak faydalıdır da çünkü her şeyi hatırlayabildiğimiz orta seviyeli bir trans ile hipnozla ulaşmak istediğimiz hedefe ulaşılabilir.
- Hipnoz sırasında danışan, hipnoterapistin kontrolü altında değildir. Hipnoz kişiye zorla yapılan bir şey değil, kişinin kendi isteğiyle yaptığı bir şeydir. Hipnoterapist danışana yardımcı olmak ve yol göstermek için oradadır.
Hipnozun Kullanıldığı Alanlar
- Travmalar (taciz-tecavüz, duygusal-fiziksel istismar, şiddet, kayıp)
- Anksiyete-kaygı
- Fobiler
- Kanser tedavi süreci
- Ameliyat öncesi ve sonrası
- Depresyon
- Stresle baş etme
- Öfke kontrolü
- Alt ıslatma ve dışkılama problemleri
- Sınav kaygısı
- Spor ve performans sorunları
- Sigara bırakma
- Obezite, Kilo verme/düzenleme
- Cinsel işlev sorunları
- Uyku bozuklukları
- Öğrenme güçlüğü ve konsantrasyon problemleri
Hipnozdan en yüksek fayda sağlayabilmek için, danışanın problemi çözmekle ilgili motivasyonu yüksek olması ve hipnoterapistin hem hipnoz hem de danışanın problemi konusunda yeterli eğitimi almış bir uzman olması gerekmektedir.
Şunu da unutmamak gerekir ki diğer tüm terapötik yöntemler gibi hipnoz da, bazı problemler ve bazı danışanlar için çok yüksek bir fayda sağlayabildiği gibi, bazı danışanlarda çok büyük bir fayda sağlayamayabilir. Bu nedenle, sadece hipnozun kullanıldığı bir yöntem ile tüm problemleri çözmeye çalışmak yerine, diğer terapötik teknik ve becerilerin de kullanıldığı kapsamlı bir hipnoterapi süreci her zaman tercih edilmelidir.